Jednak światowy stan środowiska, luki w osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju zgodnych z Agendą 2030, nastroje Polaków, a także wyniki badań pokazujące, że nawet w największych firmach zrozumienie dla problematyki ESG nie jest wystarczające, sugerują, że mogliśmy utknąć w modnej bańce, przebicie której odsłonić może wiele niedoskonałości. Ten temat komentuje dr Agata Rudnicka z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego.
Podejście organizacji do kwestii zrównoważonego rozwoju w firmach różniło się od zawsze, co widoczne było w sposobie komunikacji i poziomie zaawansowania stosowanych praktyk. W rezultacie na mapie zrównoważonego rozwoju pojawiły się przedsiębiorstwa różnych „prędkości”. W najbardziej dojrzałych firmach problematyka zrównoważonego rozwoju jest obecna od wielu lat, a pilne wyzwania środowiskowe, jak np. zmiany klimatu, traktowane są jako zadania priorytetowe, które integruje się ze strategią rozwoju. Po drugiej stronie znajdują się organizacje, które nie podejmowały wysiłków związanych z prowadzeniem projektów społecznych i środowiskowych poza tymi, które wymagane były przez przepisy prawa. Dla obu tych grup najnowsze przepisy o raportowaniu (Corporate Sustainability Reporting Directive) czy inne związane z interwencjami mającymi na celu ograniczanie negatywnego wpływu operacji i decyzji biznesowych na otoczenie mogą okazać się nie lada wyzwaniem, jeśli będą traktowane tylko jako środek do osiągania zgodności z przepisami, a nie narzędzie pomocne w przeprowadzeniu realnej zmiany organizacyjnej.
W najbliższym roku przedsiębiorstwa objęte obowiązkiem raportowania zintensyfikują swoje wysiłki w obszarze społecznym i środowiskowym. Jest to więc idealny moment, aby rozpocząć działania w taki sposób, aby wykorzystać je jako szansę na zbudowanie organizacji odpornej na zakłócenia i gotowej do sprostania wyzwaniom współczesności. By było to możliwe, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych wymiarów.
Znajomość otoczenia organizacji, interesariuszy i łańcucha wartości
Planowanie adekwatnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju powinno być poprzedzone poznaniem kontekstu, w jakim przedsiębiorstwo realizuje swoje cele biznesowe. Dotyczy to przyjrzenia się relacjom z interesariuszami, oceny bieżącej sytuacji politycznej, społecznej i ekonomicznej, a także identyfikacji miejsca i roli, jaką firma pełni w swoich łańcuchach wartości. Mapowanie łańcucha wartości jest krytyczne dla przyszłych projektów społecznych i środowiskowych. To w ramach tej struktury przedsiębiorstwa wywierają różnorodne wpływy społeczne i środowiskowe, a zintegrowane zarządzanie wszystkimi ogniwami wymaga kompleksowej strategii i planu. Powiązanie łańcucha wartości z oddziaływaniami społecznymi i środowiskowymi i zadbanie o interesariuszy, którzy mogą być dotknięci decyzjami podejmowanych działań, staje się naglącym zadaniem.
Proces należytej staranności
Włączenie kwestii zrównoważonego rozwoju do strategii wymaga wdrożenia procedury należytej staranności. Jest to podejście oparte na zarządzaniu ryzykiem, w ramach którego przedsiębiorstwa uczą się oceniać swoje negatywne wpływy oraz wdrażają mechanizmy zapobiegające przyszłym niepożądanym zdarzeniom, jak łamanie praw człowieka czy zanieczyszczenie środowiska. W ramach procesu należytej staranności organizacje biznesowe tworzą również rozwiązania służące bieżącej komunikacji i monitorowaniu obszarów obciążonych największym ryzykiem, a także stosują środki zaradcze, by do danej sytuacji kryzysowej nie doszło. Szczególnie istotne są tu kwestie prawno-człowiecze, które w globalnych łańcuchach dostaw nadal pozostają ogromnym wyzwaniem dla organizacji biznesowych.
Podejmowanie decyzji w oparciu o fakty
Skuteczne planowanie i zarządzanie wymaga danych, dzięki którym organizacja będzie wiedziała, z jakim kapitałem początkowym wyrusza w podróż po meandrach ESG. Do pełnego obrazu potrzebne są różne perspektywy, dane ilościowe i jakościowe o wymiarze środowiskowym i społecznym. W praktyce proces pozyskiwania danych będzie jednym z trudniejszych zadań. Wymaga bowiem dobrej znajomości procesów oraz otwartości ze strony różnych grup interesariuszy do udostępniania informacji o swoich oddziaływaniach.
Gotowość do bycia przejrzystym
Dane rynkowe pokazują, że sektor biznesu nie jest jeszcze gotowy na ujawnianie informacji o swoich relacjach nawiązywanych w ramach łańcucha dostaw. Dotyczy to m.in. miejsca pozyskania zasobów czy informacji o produkcie pokazującej wielkość śladu węglowego czy wodnego. Przejrzystość w biznesie, w tym publikowanie informacji o wielkościach emisji, zużyciu zasobów czy sposobie postępowania z odpadami to warunek konieczny dla osiągania światowej redukcji zanieczyszczeń. Potrzebujemy punktów odniesienia i wiedzy o tym, jakie starania są do podjęcia przez organizacje. Im trudniejsza branża, tym więcej kroków i kamieni milowych do osiągnięcia.
Mijający rok pokazał, że tematyka ESG staje się częścią codziennej debaty o tym, jak prowadzić biznes przejrzysty, uczciwy i zrównoważony. Ta dyskusja będzie kontynuowana. Wchodzimy w nowy okres transformacji, w którym liczyć się będą wyniki i rezultaty. Im wcześniej sektor biznesu zadba o włączenie zrównoważonego rozwoju do modeli i strategii, tym będzie miał większą gotowość do doskonalenia i ujawniania swoich osiągnięć. Nie ma organizacji idealnych, dlatego warto być taką, która stara się łączyć cele biznesowe z byciem dobrym sąsiadem i rzetelnym partnerem i jest gotowa do przeprojektowania utartych schematów oraz zrobić przestrzeń dla nowych, zrównoważonych pomysłów.
Autorka komentarza: dr Agata Rudnicka
Redakcja: Wydział Zarządzania UŁ